SAP Basis uzmanları, modern işletmelerin dijital omurgasını ayakta tutan kritik profesyonellerdir. Ancak bu uzmanların karşı karşıya kaldığı temel bir gerçek var: Mesailerinin büyük bir kısmı, teknik uzmanlık gerektirmeyen, sürekli tekrarlanan ve hata riski yüksek rutin işlerle geçer.
Sürekli “yangın söndürme” modunda çalışmak, yalnızca tükenmişliğe neden olmakla kalmaz; aynı zamanda Basis ekiplerinin gerçek değer yaratma potansiyelini de bastırır. Oysa bir Basis uzmanının yüksek değeri, hataları düzeltmekten çok sistemin gelişimini yönlendirebilmesinde yatar.
İşte bu noktada otomasyon, artık bir lüks değil, rekabetçi kalmak isteyen her SAP ortamı için stratejik bir gerekliliktir. Bu makalede, yönetilen SAP Basis hizmetleri sunan bir ekip olarak edindiğimiz saha deneyimlerinden yola çıkarak, en çok zaman kazandıran, en acil sorunları çözen ve en yüksek faydayı sağlayan beş kritik SAP Basis otomasyon senaryosunu teknik detaylarıyla inceliyoruz.
Amacımız sadece manuel iş yükünü azaltmak değil; kazanılan zamanı, sistem inovasyonu, güvenlik ve iş sürekliliği için yeniden tahsis etmektir.
1. Proaktif Sistem Sağlık Kontrolü ve Anomali Tespiti Otomasyonu
(Yangın Söndürmek Değil, Önlemek)
Bir Basis uzmanının en büyük başarısı, kullanıcı “Sistem yavaşladı” demeden sorunu bulmaktır. Proaktif sağlık kontrolü ve otomatik anomali tespiti, reaktif müdahaleden proaktif yönetime geçişin temelidir.
⚠️ Tanıdık Gelen Bir Hikaye: E-ticaret sektöründe, kritik satış dönemlerinde (Black Friday, kampanya günleri) sistem yükü normalin 3-5 katına çıkar. Bir müşteri senaryosunda, tablespace doluluk oranı gece 03:00’te kritik eşik olan %90’ı aştı (%92). Ancak manuel kontrol sürecinde bu ancak saat 14:00’te fark edildi — tam da peak saatte. Otomatik threshold monitoring olsaydı, 11 saatlik erken müdahale penceresi yakalanabilirdi.
Teknik Uygulama Odakları
Otomasyon Görevi | Teknik Yaklaşım / Araçlar | Kazanım |
Merkezi Log Toplama ve Analiz | SAP Focused Run, ELK Stack (Elasticsearch, Logstash, Kibana) veya Dynatrace | SAP uygulaması, işletim sistemi ve veritabanı loglarını tek bir panelde toplar. Makine öğrenimi ile eğilim dışı davranışları tespit eder. |
Kritik Eşik Uyarı Sistemi | Prometheus/Grafana + Python Scriptleri | SM21, ST22, ST03N verilerini düzenli analiz eder; CPU >%85, disk >%90 gibi eşiğe ulaşınca Teams/Slack bildirimleri gönderir. |
Otomatik Onarım (Self-Healing) | Shell / PowerShell Scriptleri + SAPControl CLI / SAP Start Service (sapstartsrv) | Durmuş process’leri yeniden başlatır, lock entry temizliği veya log temizliği gibi basit onarımları otomatik yapar. |
Daily Health Report Otomasyonu | SAP EarlyWatch Alert veri kaynaklarına dayalı özel scriptler + Python/PowerShell Scheduler | SM21, ST22, ST03N, DB02 verilerini günlük PDF rapor haline getirir. Haftalık trend analizi ekler. |
🔹 İleri Seviye:
SAP Focused Run’ın AI destekli ‘Exception Management’ özelliği sayesinde, CPU veya bellek artış trendleri analiz edilir ve arıza yaşanmadan 24 -72 saat öncesinden uyarı oluşturulabilir.
Otomatik onarım senaryoları iyi test edilmeli ve sınırlandırılmalıdır. Sonsuz döngüye giren bir process’i sürekli yeniden başlatmak, sistemi daha da kötü duruma sokabilir. Bu nedenle her otomatik onarımın ardından bir ‘soğuma süresi’ ve belirli bir deneme sayısından sonra bir çalışana uyarı gitmesi şarttır.
⚡ İlk Adım İçin:
- SM21’de son 7 günün kritik hatalarını manuel inceleyin.
- Hangi hataların tekrarlandığını listeleyin.
- Bu 3 hata için eşik belirleme planı yapın.
2. Periyodik Bakım ve Temizlik Görevlerinin Otomasyonu
(Zaman Avcısı)
SAP Basis uzmanlarının en çok vakit harcadığı işler; günlük, haftalık veya aylık tekrarlanan bakım görevleridir. İhmal edildiklerinde performans düşüşüne, spool şişmesine veya veri bütünlüğü riskine yol açarlar.
⚠️ Tanıdık Gelen Bir Hikaye: Bir SAP müşterisinde, RSBTCDEL2 (background job cleanup) uzun süre çalışmamış. Sonuç: Spool tablosu 480 GB’a ulaşmış, sistem yavaşlamış, backup süreleri 14 saatten 31 saate çıkmış.
Teknik Uygulama Odakları
Otomasyon Görevi | Teknik Yaklaşım / Araçlar | Kazanım |
Standart SAP İşleri Yönetimi | SAP Job Scheduling (SM36), UC4, Redwood, Stonebranch | RSCOLL00, RSBDCREL, RSPORTE4 gibi kritik job’ları izler, başarısız olduğunda otomatik restart eder. |
HANA System Procedures (_SYS_STATISTICS cleanup, Backup Catalog Management) + Custom SQL Scripts | Delta merge, snapshot temizliği ve log backup optimizasyonlarını otomatik hale getirir. | |
Veritabanı & OS Temizliği | DB13 + OS Scriptleri | Oracle/HANA log yedekleri, eski spool/TemDump temizliği. RSBTCDEL2 job’ları otomatikleştirilir. |
Arşivleme & Taşıma | ILM (Information Lifecycle Management) + Custom Scripts | Eski veriler (BBP_PD, RSSTAT80) belirli kriterlerle arşive taşınır. Veritabanı boyutu küçülür, sistem hızlanır. |
Table Size Monitoring | DB02 (Table/Index Monitor) + Custom Alert Scripts | En hızlı büyüyen 20 tabloyu izler (örn. BALHDR, BALDAT, TPARA). %150 artışta (aylık bazda) uyarı verir. |
🔹 İleri Seviye:
Enterprise Job Scheduling araçları (UC4, Control-M, Redwood) ile job zincirleri kurulabilir. Örneğin: ‘Backup başarılı’ → ‘Log temizliği başla’ → ‘Rapor gönder’ şeklinde bağımlılık yönetimi yapılır.
Ortalama bir müşteride bu tür otomasyonlar, haftalık 8–12 saat iş yükü tasarrufu sağlar.
⚡ İlk Adım İçin:
- SM37’de son 1 aydır failed olan job’ları listeleyin.
- DB13’te backup schedule’larını gözden geçirin.
- En kritik 5 job için monitoring planı oluşturun.
3. Transport Yönetimi Sürecinin Otomasyonu
(Hata Riskini Sıfırlama)
SAP ortamlarında transport yönetimi, üretim sisteminin damar sistemidir. Ancak yanlış sırayla import edilen bir transport tüm operasyonu durdurabilir.
⚠️ Tanıdık Gelen Bir Hikaye: Bir üretim ortamında yanlış sıralı transport import’u nedeniyle 11 saatlik kesinti yaşandı. Kayıp: ~450.000 TL satış + itibar hasarı. Çözüm maliyeti: Otomasyon kurulumu için 40 adam-saat.
Teknik Uygulama Odakları
Otomasyon Görevi | Teknik Yaklaşım / Araçlar | Kazanım |
Otomatik Import ve Onay Akışı | CTS+ API’leri, Ansible, Jenkins, ChaRM veya ActiveControl (ABAP sistemler için) | QA testlerinden sonra transport’lar doğru sırayla PRD’ye aktarılır. Onay süreci izlenebilir ve audit trail oluşturulur. |
Transport Öncesi & Sonrası Kontroller | Python / Shell Scriptleri + STMS Log Analizi | Import öncesi sistem durumu, DB bağlantısı ve kilitli kullanıcılar kontrol edilir; import sonrası RC=8 veya daha yüksek hata kodlarıtaranarak uyarı gönderilir. |
Nesne Çakışma Tespiti | Custom TR Log Parser + Tablo Analizi | Aynı nesneye ait çakışmalar tespit edilirse import durdurulur. Rollback riskini minimize eder. |
Transport Log Merkezi İzleme | SCC3 Loglarının Toplanması + ELK Stack / Splunk + ELK Stack / Splunk | Tüm landscape’deki transport hareketlerini tek dashboard’da gösterir. RC=8/12 kodlarında otomatik ticket açar. |
🔹 İleri Seviye:
SAP Solution Manager’ın Change Request Management (ChaRM) özelliği ile transport approval workflow’u kurulabilir. Dev Manager onaylamadan QA’e, QA Lead onaylamadan Production’a transport geçemez.
Saha deneyimlerimize göre, bu tür otomasyonlar, transport kaynaklı sistem hatalarını ortalama %60 azaltır.
⚡ İlk Adım İçin:
- STMS’de son 3 aydaki başarısız import’ları inceleyin
- Tekrarlanan hata kodlarını (RC=8, RC=12) gruplandırın.
- En riskli 3 transport yolu için checklist oluşturun.
Ek Bilgi Kaynağı
SAP Basis hizmetlerinde yapay zeka kullanımında güncel uygulamalar ve trendler hakkında detaylı bilgi almak için keşfedin!
4. Kullanıcı Yönetimi ve Yetkilendirme Otomasyonu
(Güvenlik, Denetim, Uyum)
Büyük organizasyonlarda kullanıcı oluşturma, rol atama ve ayrılanları kilitleme süreçleri yüksek hacimli ve hata riski taşıyan operasyonlardır. Otomasyon, hem güvenliği hem de denetim uyumluluğunu garanti altına alır.
⚠️ Tanıdık Gelen Bir Hikaye: Ayda ortalama 45 yeni kullanıcı – Ayda ortalama 38 ayrılan kullanıcı – Manuel işlem süresi: Kullanıcı başına 25 dakika – Aylık toplam: 34.5 saat = 4.3 iş günü – Otomasyon sonrası: 2.5 saat (kullanıcı başına 2 dakika).
Teknik Uygulama Odakları
Otomasyon Görevi | Teknik Yaklaşım / Araçlar | Kazanım |
Otomatik Kullanıcı Provisioning | SAP IdM, IAG, SU01 API, SuccessFactors / Workday entegrasyonu | İK sisteminde yeni çalışan kaydı geldiğinde SAP’de otomatik kullanıcı oluşturulur, rol setleri atanır. Ayrılan kullanıcılar otomatik kilitlenir. |
Firefighter (Acil Yetki) Yönetimi | SAP GRC / Access Control, Custom Scripts | Süresi dolan geçici yetkiler geri alınır, kullanım log’u otomatik olarak yöneticilere iletilir. |
Kitlesel Şifre/Kilit Yönetimi | PowerShell / Python Scripts | Sistem geçişlerinde veya toplu kullanıcı işlemlerinde yüzlerce kullanıcı tek komutla yönetilir. |
Pasif Kullanıcı Temizliği | BAPI_USER_* & USR40 Raporlar + Python / PowerShell Scheduler | 90 gün giriş yapmamış kullanıcıları otomatik kilitler. Yöneticiye bildirim gönderir. GDPR/KVKK uyumunu destekler. |
🔹 İleri Seviye:
Role mining algoritmaları ve SoD (Segregation of Duties) çakışma analizleriyle, yeni roller oluşturulmadan önce risk otomatik hesaplanabilir.
SAP Identity Management (IDM) veya SAP IAG (Identity Access Governance) ile, HR sisteminden (SAP SuccessFactors, Oracle HCM) gelen veriler doğrudan SAP’ye aktarılır. Departman değişikliğinde roller otomatik güncellenir.
Otomatik provisioning, kullanıcı açılış/kapanış sürelerini %60 – 80 kısaltır, denetim uyum sürecinde insan hatasını minimize eder.
⚡ İlk Adım İçin:
- SU10’da 180+ gün giriş yapmamış kullanıcıları listeleyin.
- SUIM’de son 6 ayda oluşturulan kullanıcıları kontrol edin.
- Firefighter ID’lerinizi (örn. FIRE_FI, FIRE_MM) belirleyin.
5. Yama ve Güncelleme Ön/Son Kontrollerinin Otomasyonu
(Kesinti Sigortası)
Yama veya upgrade işlemleri, Basis ekiplerinin en stresli dönemlerindendir. Bir eksik kontrol, saatlerce süren kesintiye dönüşebilir.
⚠️ Tanıdık Gelen Bir Hikaye: Bir müşteride Kernel Upgrade sırasında sapstartsrv servisi başlamadı. Nedeni SAPCAR versiyonu uyumsuzdu. 6 saat troubleshooting + rollback. Pre-check scripti olsaydı, sorun 2 dakikada tespit edilirdi.
Teknik Uygulama Odakları
Otomasyon Görevi | Teknik Yaklaşım / Araçlar | Kazanım |
Pre-Upgrade Kontroller | Maintenance Planner API, Shell Scriptleri | Lisans geçerliliği, disk alanı, batch job durumu, backup alınmış mı — 30+ kontrol noktasını otomatik denetler. |
Post-Upgrade Fonksiyonel Testler | eCATT, Selenium, OPA5, SAP Solution Manager Test Suite | Upgrade sonrası temel işlemleri (ör. müşteri yaratma, fatura kesme) otomatik test eder, kullanıcılar girmeden işlevselliği doğrular. |
Otomatik Geri Alma Hazırlığı | DB Snapshot Scriptleri, HANA Backint Integration | Yama öncesi snapshot alınır, olası hata durumunda otomatik rollback senaryosu hazırdır. |
Kesintisiz Geçiş | Zero Downtime Option (ZDO) + Automation Hooks | Kritik sistemlerde upgrade sırasında kesinti yaşanmadan geçiş yapılır. |
Test/QA Sistemine Otomatik Yama Uygulama | Ansible AWX/Tower, SAP LaMa | Yama süreci test ortamında tamamen otomatik çalıştırılarak, süreç validasyonu ve süre tahmini yapılır, üretim riski minimize edilir. |
Sistem Anlık Görüntü (Snapshot)
| DB Native / Storage Snapshot + HANA BACKUP DATA | Upgrade öncesi tüm sistemin anlık görüntüsü alınır. Sorun olursa 15-30 dakikada geri dönüş yapılır. |
🔹 İleri Seviye:
SUM DMO (özellikle migration senaryolarında) süreçleri için otomatik validation scriptleri hazırlanarak, taşınan veri bütünlüğü upgrade sonrası anında kontrol edilebilir.
SAP Maintenance Planner ile upgrade planı oluşturulduğunda, sistem otomatik olarak eksik prerequisite’leri tespit eder ve download linklerini verir. SUM (Software Update Manager) ile entegre çalışır.
Doğru otomasyonla, upgrade sonrası MTTR (Mean Time to Recovery) önemli ölçüde (deneyimlerimize göre %40-60) azaltılabilir.
⚡ İlk Adım İçin:
- Son upgrade’inizin log dosyalarını (SUM_*.log) gözden geçirin.
- Hangi hata kodlarıyla karşılaştınız? (SUM-XXX).
- Bir sonraki upgrade için pre-check listesi oluşturun.
Otomasyon ile Basis Uzmanlığının Dönüşümü: Operatörlükten Dijital Mimarlığa
Otomasyon, sadece iş yükünü hafifletmek için tasarlanmış bir “kolaylık” aracı değildir; SAP Basis uzmanlarının kariyer yolculuğunu temelden değiştiren stratejik bir dönüşüm sürecidir. Rutin işleri otomasyona devreden Basis uzmanı, artık bir “operatör” değil, iş süreçlerini ve teknolojiyi birleştiren bir “dijital mimar” konumuna yükselir.
Basis ekibinin en değerli varlığı zamandır. Otomasyonla kazanılan zaman, artık yangın söndürmek yerine şu alanlara yönlendirilir:
🔹 Proaktif Kapasite Planlama: Sistemlerin gelecekteki performans ihtiyaçlarını modelleyebilir, büyüme trendlerini önceden görebilirsiniz.
🔹 Stratejik İnovasyon Projeleri: S/4HANA dönüşümü, bulut geçişi (RISE with SAP) veya Fiori UX adaptasyonu gibi değer yaratan projelere liderlik edebilirsiniz.
🔹 Güvenlik ve Uyum Güçlendirmesi: Yetkilendirme denetimleri, SoD (Segregation of Duties) analizleri ve siber güvenlik açıklarını derinlemesine inceleyebilirsiniz.
📊 ROI Hesaplaması (Ortalama 500 Kullanıcılı SAP Ortamı):
Senaryo | Manuel Süre/Ay | Otomasyon Sonrası | Tasarruf |
Sistem İzleme | 32 saat | 4 saat | 28 saat |
Bakım İşlemleri | 48 saat | 8 saat | 40 saat |
Transport Yönetimi | 24 saat | 6 saat | 18 saat |
Kullanıcı İşlemleri | 36 saat | 5 saat | 31 saat |
Yama Kontrolleri | 16 saat | 3 saat | 13 saat |
TOPLAM | 156 saat/ay | 26 saat/ay | 130 saat/ay |
→ Yıllık tasarruf: 1.560 saat = 195 iş günü = ~10 aylık çalışma saatli Basis uzmanı kapasitesi
“Otomasyon, Basis uzmanlarının yerini almak için değil, onlara daha stratejik ve teknik açıdan zengin işlerde alan açmak için vardır. Bu dönüşüm, ‘işleri ben bilirim’ kültüründen ‘işleri sisteme öğretirim’ kültürüne geçişi gerektirir. Başarının anahtarı, teknik beceriyi süreç iyileştirme zekasıyla birleştirmektir.”
Otomasyon Yolculuğunuza Bugün Başlayın: Adım Adım Rehber
Teoriden pratiğe geçiş her zaman en zorlu adımdır. İşte ilk otomasyonunuzu hayata geçirmek için izlemeniz gereken yol haritası:
1️⃣ Envanter Çıkarın
Ekibinizle birlikte 2 hafta boyunca yaptığınız tüm işleri kaydedin. Hangi işlem ne kadar sürdü? Kaç kez tekrarlandı? Hangi işte hata riski yüksek?
2️⃣ Önceliklendirin
Bu listeyi “tekrar sıklığı” ve “kritiklik/hata riski” matrisine göre puanlayın. En yüksek puan alan 3 işi belirleyin.
3️⃣ Küçük ve Basit Başlayın
En yüksek puanlı işlerden, teknik olarak en basit olanıyla başlayın. Örneğin: SM21 log’larını günlük tarayan basit bir script veya disk kullanımını kontrol eden bir monitoring job’u.
4️⃣ İlk Başarıyı Elde Edin
İlk otomasyonunuzu devreye alın, çalıştığını görün ve ekiple kutlayın. Küçük başarılar, büyük dönüşümlerin başlangıç noktasıdır.
Hangi Senaryodan Başlamalı?
Sisteminizde yaşadığınız en büyük soruna göre seçim yapın:
Yaşanan Sorun | Başlanması Gereken Senaryo | Hızlı Kazanım Süresi |
Sık performans şikayeti | Senaryo 1 (Proaktif İzleme) | 2-3 hafta |
Başarısız backup’lar | Senaryo 2 (Bakım Otomasyonu) | 1-2 hafta ⚡ |
Transport hataları | Senaryo 3 (Transport Yönetimi) | 3-4 hafta |
Kullanıcı işlemleri gecikmesi | Senaryo 4 (IAM Otomasyonu) | 2-3 hafta |
Upgrade/patch stresi | Senaryo 5 (Yama Kontrolleri) | 4-6 hafta |
💡 Emin değilseniz: Senaryo 2 (Bakım Otomasyonu) ile başlayın. En hızlı sonuç veren, en az risk taşıyan ve ekip moralini en çok yükselten senaryodur.
Geleceğe Bakış: AIOps ve Self-Healing Sistemler
Yapay zekâ destekli otomasyon (AIOps), log analizi ve self-healing mekanizmaları, yakın zamanda SAP Basis yönetilen hizmetlerin standart bir bileşeni olacak.
SAP Basis’in geleceği, sadece “sistemi ayakta tutmak” değil, değer yaratmak üzerine kurulu olacak.